نشریه دانش سلامت و دین

کتاب «بررسی فقهی مسئله تلقیح مصنوعی»، اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی است که در سال 1399 از سوی انتشارات حوزه علمیه خراسان، در 400 صفحه به چاپ رسیده است.
 تلقیح مصنوعی، به‌عنوان یکی از روش‌های نوین بارداری، توانسته است پاسخی باشد برای خانواده‌هایی که سالیان متمادی در حسرت و آرزوی داشتن فرزند به سر می‌برند، لیکن یکی از دغدغه‌های جدی و مهم جامعه اسلامی، مباحث فقهی و شرعی روش‌های مختلف تلقیح مصنوعی است که در این کتاب، استاد محترم ضمن بررسی روش‌های متفاوت آن، با نگاهی دقیق و مجتهدانه، احکام فقهی و آثار و نتایج شیوه‌های گوناگون تلقیح را تبیین کرده‌اند.
در بخش نخست این کتاب، تعریف لغوی و اصطلاحی تلقیح و پیشینه بحث فقهی آن مطرح شده است. سپس فروع و صور مختلف تلقیح مورد بررسی قرار گرفته است؛ تلقیح بین زوج و زوجه و تلقیح بین اجنبی و اجنبیه، و ادله قائلین به جواز و حرمت تلقیح در این موارد ذکر و تحلیل شده است. از مباحث دیگر مطرح‎شده در این کتاب، حکم لوازم حرام تلقیح است؛ مانند نظر به اجنبیه، استمناء، ادخال نطفه در رحم اجنبیه و باردار شدن زنان باکره. همچنین در این کتاب، حکم فرزند متولدشده از روش‌های باروری مصنوعی به‌تفصیل بررسی و تحقیق شده و در بخشی از اثر مزبور برخی از قواعد فقهیه مرتبط مانند قاعده فراش و قاعده احتیاط در فروج مورد بحث قرار گرفته است. بررسی حکم ارث در موارد تلقیح مصنوعی، رحم اجاره‌ای، فریز کردن نطفه و تخمک نیز در این کتاب مطرح شده است.
در پایان لازم است گفته شود که از ویژگی‌های کتاب مزبور تتبع و تحقیق کامل و جامع استاد و اشاره به اقوال مختلف و منابعی است که به این بحث پرداخته‌اند.


زهرا علایی طباطبایی
دانشکده سلامت و دین