نشریه دانش سلامت و دین

افشای اسرار بیمار

بررسی مورد
خانم 55 ساله در لیست عمل جراحی کوله سیستکتومی قرار دارد. پرستار بخش جراحی، اقدامات و آمادگی‌‌های پیش از عمل را انجام داده است و بیمار را به اتاق عمل تحویل می‌دهد. پس از تحویل بیمار، وسایل شخصی بیمار شامل دفترچه درمانی، زیورآلات و یک پروتز دندانی متحرک را به یکی از اعضای خانواده (همسر پسر بیمار) تحویل می‌دهد. یک روز پس از جراحی و شروع تغذیه دهانی، بیمار وسایل شخصی‌اش را از عروس خانواده دریافت می‌کند و به سرپرستار بخش می‌گوید که از این موضوع به‌شدت ناراحت است و اصلاً فکر نمی‌کرده که ممکن است وسایل شخصی، به کسی دیگر تحویل داده شود و از سرپرستار می‌خواهد که در خصوص این موضوع اقدامات لازم را انجام دهد.

تحلیل مورد
هرگونه اطلاعاتی که پزشک و دیگر کارکنان نظام سلامت، به مناسبت فعالیت حرفه‌ای، از بیمار به دست می‌آورد، سرّ حرفه‌ای برشمرده می‌شود و می‌تواند شامل موارد ذیل باشد (عباسی. 1397):
1. اطلاعاتی که خود بیمار در اختیار کارکنان نظام سلامت قرار می‌دهد.
2. اطلاعاتی که به‌واسطه معاینه بیمار و مشاهده محیط اطراف و احوال زندگی وی به دست می‌آید.
3. اطلاعاتی که اشخاص ثالث در خصوص بیمار در اختیار قرار می‌دهند.
افزون بر پزشک، همه کسانی که با او همکاری می‌کنند، موظف‌اند سرّ حرفه‌ای را حفظ نمایند. پرستار، ماما و داروساز نیز دارای مسئولیت حرفه‌ای هستند.
حفظ اسرار بیمار، به‌وسیله پزشک و کادر درمانی از حقوق مسلم بیمار است؛ به‌طوری‌که ماده ششم منشور حقوق بیمار ایران، مصوب ۱۳۸۰ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مقرر کرده است: «بیمار حق دارد برای حفظ حریم شخصی خود، از محرمانه ماندن محتوای پرونده‌ پزشکی، نتایج معاینات و مشاوره‌های بالینی، جز در مواردی که بر اساس وظایف قانونی از گروه معالج صورت می‌گیرد، اطمینان یابد» (عباسی. 1397؛ پارسا 1388).
گاه، برخی اطلاعات شخصی افراد، مانند اطلاعاتی که ممکن است در سوابق دفترچه درمانی ثبت شده باشد و یا مستندات (مانند نتایج آزمایش‌ها و گزارش‌های تصویربرداری و...) و برخی وسایل شخصی که بیمار به همراه خود به بیمارستان می‌آورد، به‌عنوان سرّ حرفه‌ای مدنظر قرار نمی‌گیرد و در راستای حفظ محرمانگی آن‌ها دقت لازم صورت نمی‌گیرد.
رویکرد قوانین در ایران، تأکید بر رازپوشی مطلق است و ‌جز در مواردی که قانون مجاز می‌داند، باید تا پایان عمر، اسرار پزشکی را به‌صورت محرمانه حفظ کرد (عباسی. 1397).
در خصوص مورد یادشده، بیمار بر اساس اعتمادی که به پرستار و پزشک دارد وسایل شخصی، شامل دفترچه درمانی، زیورآلات و پروتز دندانی متحرک را در اختیار پرستار قرار داده است و پرستار بدون توجه به محرمانه بودن این اطلاعات و اخذ رضایت از بیمار، سبب کشف اسرار به دیگران شده و این موضوع سبب ناراحتی و نارضایتی بیمار شده است و در صورت شکایت رسمی بیمار، مجازاتی از قبیل جزای نقدی یا حبس برای کشف سرّ غیرقانونی در نظر گرفته شده است (شجاعی. 1391).


منابع:
- عباسی، محمود (1397). حقوق جزای پزشکی. انتشارت حقوقی. ص 180-212.
- پارسا، مجتبی (1388). «حریم خصوصی و رازداری در پزشکی و جنبه‌های مختلف آن». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی. ج 2. ص 1-14.
- شجاعی، امیراحمد؛ ابوالحسنی نیارکی، فرشته (1391). «نقش و پیامدهای اعتماد در رابطه پزشک و بیمار». مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی. (5)4: 25-32.‎

نویسنده:

حمید آسایش

گروه فلسفه و اخلاق سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.

احمد مشکوری

گروه فلسفه و اخلاق سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.