نشریه دانش سلامت و دین

رویکردی فقهی به جراحی زیبایی

جراحی زیبایی از مسائل نوپدید در سال‌های اخیر است که با پیشرفت تکنولوژی و ابداع شیوه‌های نوین و دلایل اقتصادی، بسیار رایج شده و مبتلا‌به بسیاری از حرفه مندان پزشکی شده است، لذا دانستن احکام مربوط به آن اهمیتی خاص دارد.

نکته یکم، توجه به تمایز و تفاوت جراحی زیبایی و جراحی ترمیمی است. هدف از جراحی ترمیمی بازسازی بخشی از بدن یا بهبود عملکرد بدن است؛ درحالی‌که جراحی زیبایی با هدف بهبود ظاهر بدن انجام می‌شود. جراحی زیبایی معمولاً برای افزایش رضایت از ظاهر یا اعتمادبه‌نفس فرد انجام می‌شود، اما جراحی ترمیمی معمولاً برای بهبود کیفیت زندگی یا عملکرد و اصلاح آسیب‌ها انجام می‌شود. این جراحی‌ها اغلب برای درمان زخم‌های سوختگی، آسیب‌های ناشی از تصادف‌ها، یا عوارض جراحی انجام می‌شود. لیفت صورت، جراحی زیبایی بینی، جراحی زیبایی سینه، جراحی زیبایی باسن، جراحی زیبایی شکم، جراحی زیبایی پلک، و جراحی زیبایی گوش برخی از عمل‌های جراحی زیبایی شایع هستند. در مقابل، ترمیم زخم، بازسازی پستان، بازسازی بینی، بازسازی گوش، بازسازی پلک، بازسازی دست و بازسازی پا از شایع‌ترین اعمال ترمیمی هستند (تارنمای کالج جراحان انگلستان. بی‌تا).

پس از بیان تفاوت دو جراحی ترمیمی و زیبایی، در پی یافتن احکام شرعی مربوط به آن‌ها هستیم. در کتاب‌های احکام، بخشی مستقل، به‌عنوان احکام جراحی زیبایی در نظر گرفته نمی‌شود و مسائل مربوط به احکام زیبایی را باید در سایر بخش‌های مرتبط، مانند احکام غسل و وضو و احکام ازدواج و احکام لمس و نگاه جستجو کرد.

نکته دیگر آنکه، گرچه در بحث احکام، جراحی زیبایی را از مسائل نوپدید می‌دانیم، ولی مانند بسیاری از مسائل نوپدید دیگر ردّ پاها و سرنخ‌هایی از حکم آن در منابع دینی یافت می‌شود. برای مثال، در کتاب الطبقات الکبری، از منابع اهل تسنن، روایتی نقل شده است که پیامبر اکرم | به شخصی به نام عرفجة بن أسعد که پیش از اسلام بر اثر جنگ بینی خود را از دست داده بود و برای خود بینی‌ای از نقره ساخته بود، فرموده‌اند که بینی جدیدی از طلا بسازد (ابن سعد. 1410 ق)؛ گرچه این نقل جای تأمل دارد و نمی‌توان به‌سادگی آن را پذیرفت.

در این سلسله نوشتارها قصد داریم احکام جراحی زیبایی و ترمیمی را در کنار هم و تحت عنوان احکام جراحی زیبایی بررسی کنیم.

منابع

-        محمد بن سعد (1410 ق). الطبقات الکبرى. بیروت: دار الکتب العلمیة. ج 7. ص 45.

تارنمای کالج جراحان انگلستان بی‌نا. بی‌تا. قابل دستیابی در https://www.rcseng.ac.uk/patient-care/cosmetic-surgery/what-is-cosmetic-surgery/

جملات کلیدی

-        جراحی ترمیمی با هدف بازسازی بخشی از بدن یا بهبود عملکرد بدن است؛ درحالی‌که جراحی زیبایی با هدف بهبود ظاهر بدن انجام می‌شود.

-        جراحی زیبایی معمولاً برای افزایش رضایت از ظاهر یا اعتمادبه‌نفس فرد انجام می‌شود، اما جراحی ترمیمی معمولاً برای بهبود کیفیت زندگی یا عملکرد و اصلاح آسیب‌ها انجام می‌شود.

نویسنده

احمد مشکوری  گروه فلسفه و اخلاق سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم