نشریه دانش سلامت و دین

پیوند اعضا

گزیده‌ای از مباحث
در جلسه نخست که به احکام پیوند اعضا مربوط بود، از حکم جدا کردن عضو از فرزند زنده و جسد، به تفکیک مؤمن و کافر صحبت شد. همچنین، از بحث جواز برداشت عضو از حیوانات و پیوند زدن آن به بدن انسان بحث شد.
خلاصه این جلسه بدین شرح بود:
1. دلایل جواز برداشت عضو عبارت‌اند از: قاعده سلطنت، تفویض امور مؤمن به خودش، اهمیت ایثار و اهمیت احیاء نفس. قاعده سلطنت و تفویض امور مؤمن، یعنی صاحب‌اختیار بودن و حق تصرف انسان در بدنش و دو دلیل اهمیت و جایگاه ایثار و احیاء نفس نیز بر اساس روایات متعددی است که بر این دو موضوع اخلاقی تأکید کرده است.
2. دلایل منع برداشت عضو عبارت‌اند از: حرمت اضرار به نفس، حرمت القاء نفس در تهلکه، آیه شریفه «لا تقْتلوا أنْفسکمْ» (نساء: 29)، آیه شریفه «فلیغیّرنّ خلْق اللّه» (نساء: 119) و حرمت اذلال مؤمن.
با بررسی دلایل موافق و مخالف می‌توان چنین نتیجه گرفت که در صورت توقف حفظ حیات مؤمن بر پیوند عضو، اهدای عضو می‌تواند مجاز باشد و دریافت مبلغ در ازای واگذاری عضو هم مجاز خواهد بود؛ چه در برابر رفع ید از عضو باشد یا اجرت‌المثل تحمل مشقت جراحی و ... .
همچنین، پیوند عضو از حیوانات، حتی حیوانات حرام‌گوشت مانند خوک و ... نیز به دلیل اتصال به بدن و حلول روح در آن بلامانع دانسته شد.
در خصوص برداشت عضو از افراد صغیر یا محجور نیز فتاوای ممنوعیت این عمل و دلایل آن‌ها که پاسداری و حفظ منافع این افراد بود، ارائه و بحث شد.

مدرس: دکتر احمد مشکوری
استادیار دانشگاه علوم پزشکی قم