نشریه دانش سلامت و دین

دوراهی های اخلاقی

گزیده‌ای از مباحث
گاه، حرفه‌مندان سلامت شاهد تزاحم دو اصل اخلاقی هستند. در هر مورد، حرفه‌مند برای هر یک از دو عمل، دلیلی اخلاقی می‌بیند، اما انجام دادن هر دو عمل برای وی ممکن نیست. اخلاق‏شناسان، وضعیت‌های این‌چنینی را دوراهی‌های اخلاقی نامیده‏اند. ویژگی‏های اساسی دوراهی‌های اخلاقی عبارت‌اند از: عامل ملزم است هر دو عمل -یا بیش از دو عمل- را انجام دهد؛ عامل هر یک از دو عمل را می‌تواند انجام دهد، اما عامل نمی‌تواند هر دو عمل -یا همه اعمال- را انجام دهد. بنابراین، عامل محکوم به قصور اخلاقی است. فرقی نمی‌کند که وی کدام عمل را انجام دهد. درهرصورت، کار نادرستی مرتکب می‏شود -یا چیزی را که باید انجام دهد، انجام نمی‌دهد- وقتی یکی از دو حکم متزاحم بر دیگری ترجیح داشته باشد، با دوراهی اصیل اخلاقی مواجه نیستیم. بنابراین، برای اینکه یک دوراهی اصیل اخلاقی داشته باشیم، افزون بر ویژگی‏هایی که در بالا برشمردیم، نباید هیچ‌یک از دو الزام بر دیگری ترجیح داشته باشد. مدل‌های مختلف (ساده و پیچیده) برای تصمیم‌گیری در دوراهی‌های اخلاقی وجود دارد که هر یک بر اساس رویکردهای فلسفی خاصی بنا نهاده شده و شناخت این مدل و انطباق فرهنگی و دینی آن‌ها می‌تواند در شناخت، تحلیل، جستجوی راه‌حل، وزن‌دهی راه‌حل‌ها، انتخاب، اجرا، و ارزیابی پیامدها به حرفه‌مندان نظام سلامت در حل این دوراهی‌ها و اخذ بهترین تصمیم کمک نماید.

مدرس: دکتر منصوره سادات مدنی
دکترای تخصصی اخلاق پزشکی