نشریه دانش سلامت و دین

احکام جنین سقط شده

در سه شماره پیشین، احکام سقط جنین از حیث حرمت و حلیت بررسی شد. اکنون، این پرسش مطرح است که در برخورد با جنین سقط‌شده چه احکامی را باید رعایت کرد؟

پاسخ این سوال در این مساله نهفته است که جنینی که دارای روح باشد یعنی اصطلاحاً روح انسانی در او ولوج یافته باشد نفس محترمه به شمار می رود و دستکم همانند یک کودک مسلمان با او برخورد می شود ، اما جنین، پیش از ولوج روح از چنین جایگاهی برخوردار نیست؛ به همین دلیل است که احکام پیش از ولوج روح با پس از ولوج روح تفاوت قابل توجهی دارد.

بدین ترتیب، اگر جنینی پس از ولوج روح سقط شود یا مرده به دنیا بیاید، باید با رعایت آداب تدفین کودک مسلمان به خاک سپرده شود و نگهداری جنین مرده در شیشه و... به‌جز در موارد ضرورت جایز نیست (مکارم شیرازی. بی‌تا، 1) و حتی اگر بین جسد جنین و بدن فردی تماس برقرار شود، غسل مس میت بر آن فرد واجب می‌شود. نظر برخی مراجع تقلید را در این خصوص ملاحظه می‌کنیم.

1.             جنین سقط‌شده ... اگر چهار ماه تمام یا بیشتر داشته باشد، لازم است به‌طور متعارف او را غسل، حنوط و کفن و سپس دفن کرد ...(فاضل لنکرانی. بی‌تا).

2.             بچه سقط‌شده‏اى را که چهار ماه یا بیشتر دارد باید غسل دهند... (مکارم شیرازی. بی‌تا2).

3.             بچه سقط‌‌شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد یا اگر چهار ماه ندارد، ولی خلقتش تمام باشد، باید غسل بدهند (صافی گلپایگانی. بی‌تا).

4.             بچه سقط‌شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد، باید غسل بدهند، بلکه اگر چهار ماه هم ندارد، ولی ساختمان بدنش تمام شده است، باید ـ بنا بر احتیاط واجب ـ او را غسل دهند (سیستانی. بی‌تا).

اما جنینی که ولوج روح در او صورت نگرفته است نیاز به غسل ندارد، بلکه تنها تدفین می‌شود.

1.             اگر کمتر از آن باشد ]چهار ماهگی جنین[ بنا بر احتیاط واجب در پارچه‏اى بپیچند و بدون غسل دفن کنند (مکارم شیرازی. بی‌تا2).

2.             اگر چهار ماه ندارد و خلقتش هم تمام نشده است، باید در پارچه‎ای بپیچند و بدون غسل دفن کنند (صافی گلپایگانی. بی‌تا).

3.             جنین سقط‌شده، درصورتی‌که کمتر از چهار ماه دارد، باید در پارچه‌ای پیچیده و بدون غسل دفن شود (فاضل لنکرانی. سایت، بی‌تا).

4.             باید بنا بر احتیاط، در پارچه‌ای بپیچند و بی‌غسل دفن کنند (سیستانی. بی‌تا).

نکته آخر در خصوص نماز میت است که برای جنین سقط‌شده واجب نیست؛ چراکه نماز میت برای مسلمانی که دست‌کم شش سال داشته یا قدرت تمیز داشته باشد و معنای نماز را بداند واجب می‌شود (امام خمینی.1424 ق).

منابع

-              امام خمینی (1424 ق). توضیح المسائل (محشّی). ج‌1، ص 333. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

-              فاضل لنکرانى، محمد (بی‌تا). احکام پزشکان و بیماران. ص 77، م 190 و 191، بی‌جا‌، بی‌نا.

مکارم شیرازی، ناصر. قابل دستیابی در تارنمایhttps://makarem.ir/ahkam/fa/tag/index/100286/%d8%ac%d9%86%db%8c%d9%86?page=1

-              https://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=41941&mid=252374

-              صافی گلپایگانی، لطف‌الله. قابل دستیابی در تارنمای https://www.saafi.com/book/1695

-              فاضل لنکرانی، محمد. قابل دستیابی در تارنمای

. http://www.lankarani.com/far/library/view.php?action=view&id_book=197&page=76

-              سیستانی، سیدعلی. قابل دستیابی در تارنمای https://www.sistani.org/persian/book/50/22/

جملات کلیدی

-              جنین سقط‌شده اگر چهار ماه تمام یا بیشتر داشته باشد، لازم است به‌طور متعارف غسل، حنوط و کفن و سپس دفن شود.

نویسنده

احمد مشکوری        

گروه فلسفه و اخلاق سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم