نشریه دانش سلامت و دین

 نگاهی فلسفی به تاریخ علوم پزشکی

گزیده‌ای از مباحث
تاریخ علم، موضوعی میان‌رشته‌ای است و تاریخ علوم پزشکی از زیرشاخه‌های این علم است. تاریخ علم گاه به‌عنوان تاریخ اندیشه‌ها و تاریخ ذهنیت‌ها تعریف می‌شود و گاه به تاریخ مفاهیم علمی و شکل‌گیری، تحول و اصلاح آن‌ها و یا تاریخ انقلاب‌های علمی توجه دارد. برخی نیز تاریخ علم را معطوف به تاریخ محصولات فرهنگی، مانند تاریخ ادیان و تاریخ هنر می‌دانند و برخی دیگر بر نقش‌آفرینان عرصه علم اعم از افراد، گروه‌ها و نهادها تأکید دارند.
درهرحال، دستاوردهای تاریخ علم را می‌توان در روش‌ها، موضوعات نوین تحقیق و ارتباطات علمی مشاهده کرد. بخشی از مطالعات تاریخ علم، از منظر زبان‌شناختی است که شامل پژوهش‌های متن‌شناختی و بازخوانی تاریخ و جامعه‌شناسی معرفت علمی است.
شاخه‌های فلسفه، شامل هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، اخلاق، متافیزیک، الهیات، منطق و فلسفه سیاسی است. همچنین، با تأمل فلسفی در علوم دیگر، فلسفه‌های مرتبه دوم، ازجمله فلسفه اخلاق، فلسفه دین، فلسفه تاریخ و فلسفه طبیعت مطرح می‌شوند. انسان‌شناسی فلسفی و شناخت نفس از موضوعاتی است که حکمایی همچون، ابن‌سینا تأملات زیادی در آن داشته‌اند. این‌ها را می‌توان موضوعات مشترک فلسفه و طب دانست؛ چراکه در زمینه ارتباط نفس و بدن، فلسفه و پزشکی درهم‌تنیده بوده، ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند و قوای ادراکی انسان از حیث معرفت‌شناسی در فلسفه و از حیث تشخیص و درمان در طب مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مدرس: دکتر حامد آرضایی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران