نشریه دانش سلامت و دین

نام بخش مربوطه

فقه سلامت

عنوان مقاله

حکم فقهی جراحی ترمیمی

نویسنده/ نویسندگان

نام و نام خانوادگی

وابستگی سازمانی

پست الکترونیک نویسنده رابط مکاتبات

احمد مشکوری

گروه فلسفه و اخلاق سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.

a.mashkoori@gmail.com

متن مقاله

در شماره‌های پیشین، موضوع جراحی زیبایی و دلایل حلال یا حرام دانستن آن را بررسی کردیم. در این شماره به بررسی حکم جراحی ترمیمی می‌پردازیم که شباهت بسیاری  به جراحی زیبایی دارد. نخست نگاهی اجمالی به تعریف این دو جراحی می‌اندازیم.

جراحی ترمیمی طبق تعریف انجمن جراحان پلاستیک آمریکا، عبارت است از عمل جراحی که برای درمان قسمت‌هایی از بدن که به دلیل نقص‌های مادرزادی، ناهنجاری‌های رشدی یا تروما، ازنظر زیبایی یا عملکرد تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، انجام می‌شود (تارنمای انجمن جراحان پلاستیک آمریکا) در مقابل، جراحی زیبایی عبارت است از روش‌های جراحی و غیر جراحی که ساختارهای بدن را برای بهبود ظاهر و اعتمادبه‌نفس فرد بهبود بخشیده و تغییر شکل می‌دهد (تارنمای انجمن جراحان پلاستیک آمریکا).

 با این تعریف می‌بینیم که بخشی از جراحی‌های ترمیمی نیز با هدف بهبود وضعیت زیبایی فرد انجام می‌شوند؛ پس این تعریف برای تمایز بین جراحی ترمیمی و جراحی زیبایی و صدور حکم شرعی مستقل کارآیی نخواهد داشت؛ بلکه آنچه به‌نوعی می‌تواند باعث تمایز جراحی ترمیمی و جراحی زیبایی از هم شود، داشتن جنبه درمانی و ضرورت است؛ یعنی آنچه به‌عنوان جراحی زیبایی و در نگاه اول، غیر درمانی تشخیص داده می‌شود، ممکن است در صورت صدق عنوان ضرورت، ولو ضرورت ناشی از مسائل روحی ـ روانی، حکمی مانند حکم سایر اعمال جراحی درمانی بگیرد و آنچه طبق این تعریف جزء موارد ترمیمی به شمار می‌رود، ممکن است به دلیل عدم ضرورت، حکمی مانند حکم جراحی زیبایی داشته باشد. بنابراین، حکم جراحی ترمیمی نیز همچون سایر اعمال درمانی تابع شرایط است؛ ازجمله این‌که به‌حکم حرمت اضرار، انجام جراحی ترمیمی نباید باعث ایجاد آسیب عمده‌ای برای بیمار شود. همچنین هدف از عمل جراحی باید مشروع و عقلایی باشد که در مورد جراحی ترمیمی این امر صادق است. علاوه بر این بحث مهم در این میان، موضوع نگاه و لمس حرام است که در صورت ضروری بودن جراحی و عدم دسترسی به پزشک ماهر هم‌جنس، با اشکال خاصی مواجه نمی‌شود. این امر وجه تمایز مهم جراحی زیبایی با جراحی ترمیمی است؛ چراکه جراحی که صرفاً با هدف زیبایی و بدون ضرورت انجام شود، عمل درمانی به شمار نمی‌رود و نباید توسط پزشک نامحرم انجام شود. همچنین داشتن ضرورت می‌تواند مسئله وضو یا غسل جبیره‌ای یا تیمم ناشی از منع رسیدن آب به محل زخم جراحی را توجیه کند، مسئله‌ای که در جراحی صرفاً زیبایی به سختی قابل توجیه است.

در بحث حکم شرعی جراحی ترمیمی و حلال یا حرام بودن آن، دلایل مهم دیگری ، از قبیل اصاله الاباحه و اصاله الحل و قاعده تسلیط همچنین منع تغییر در خلقت خدا و حرمت خال‌کوبی و... نیز مطرح می‌شوند  که این دلایل در شماره های گذشته و ذیل عنوان حکم شرعی جراحی زیبایی به‌تفصیل بررسی شد.

منابع

• https://www.plasticsurgery.org/reconstructive-procedures
• https://www.plasticsurgery.org/cosmetic-procedures

جملات کلیدی