نشریه دانش سلامت و دین

محرمانگی اسرار بیماران

پردازش فقهی- حقوقی

کتاب «محرمانگی اسرار بیماران (پردازش فقهی- حقوقی)»، اثر عمار نصراللهی نیا و محمد علی قاسمی می­باشد که در سال 1399 از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در 595 صفحه به چاپ رسیده است.

در قلمرو فقه و قانون به مقتضای حکمت و مصلحت، انسانها از حقوق و امتیازاتی مانند حق حیات و حق مالکیت برخوردارند. یکی مباحث مطرح در فقه پزشکی، «حقوق بیمار» است که در زیر آن مسائل متنوعی مانند حق علاج و درمان و حق انتخاب پزشک مطرح است. یکی از حقوق بیماران که شاید کمتر به آن پرداخته شده، «حق عدم افشای اسرار و اطلاعات پزشکی» است.

 حرفه پزشکی از جمله مشاغلی است که بخاطر لزوم تسریع در روند درمان بیمار، به پزشک و کادر درمانی اجازه می­دهد که از جزئیات بیماری فرد مراجعه کننده باخبر باشند. همین امر باعث می­شود که کادر درمانی از اطلاعات شخصی فرد بیمار مطلع شوند. از طرف دیگر، در شرع و در قانون اهمیت ویژه­ای برای حفظ و نگهداری اطلاعات شخصی افراد، لحاظ شده و هیچ مجوزی برای افشای اسرار افراد وجود ندارد. مگر اینکه پای مصلحت بالاتر و مهم­تری در میان باشد. بر همین اساس، نوشتار حاضر نیز به دنبال بررسی این است که اطلاعات بیماران از دیدگاه فقهی حقوقی، دارای چه بایدها و نبایدهایی است.

مطالب این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است:

در فصل اول کلیاتی پیرامون مفهوم بیماری و انواع آن و مفهوم راز و انواع آن و حوزه محرمانگی اسرار و مفهوم افشای سر و تبارشناسی موضوعی و پژوهشی و برخی مفاهیم مرتبط بیان شده است. در فصل دوم بطور جداگانه به حقوق و تکالیف مربوط به بیماران پرداخته شده است. در فصل سوم به طور مبسوط حکم افشای اسرار بیماران از دیدگاه فقه و در فصل چهارم از منظر حقوق مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت، در فصل پنجم موارد مجاز افشای اسرار بیماران تبیین شده است.

لازم به ذکر است که در این نوشتار، دلایل عامی چون ممنوعیت خیانت در امانت، ادله حرمت تجسس، نشکستن سوگند پزشکی و دلایل خاصی مانند آیه حرمت افشای راز و روایات معتبر بر تحریم افشای اسرار بیماران بیان شده است و مورد بررسی قرار گرفته است.

زهرا علایی طباطبایی

دانشکده سلامت و دین