نشریه دانش سلامت و دین

صداقت­، مبارک!

قال رسول‏‌اللهﷺ: «اعْلمْ انّ الصّدق مبارکٌ و الْکذْب مشْؤومٌ»؛

بدان که راست‌گویی، پربرکت است و دروغ‌گویی، شوم (تحف‌‏العقول، ص 14).

همان‌گونه که آگاه هستید، قرار بر این بود که در هر جلسه­ درس، آیه‌ای از قرآن یا یک حدیث شریف بیان شود و این آیات و روایات، با موضوع و مبحث کلاس اخلاق پزشکی و اخلاق حرفه­‌ای دانشجویان رشته­‌های علوم سلامت، مرتبط باشد. در شماره پیشین، به آیه‌­ای از قرآن کریم با موضوع «صداقت» یا به تعبیر دیگر، «حقیقت­‌گویی» پرداخته شد. آیات و روایات بی‌شماری درباره این موضوع وجود دارد که به لطف خداوند متعال به آن‌ها پرداخته خواهد شد. در این شماره، این حدیث شریف را با یکدیگر بررسی می­‌کنیم.

در آموزه‌­های اسلام عزیز، بهای زیادی به صداقت و راست‌گویی داده شده است. گفته شد که واژه­‌ی «صدق» و مشتقات آن در 144 آیه از 49 سوره و به تعداد 155 بار در قرآن کریم آمده است. معصومان(علیهم‌السلام) در روایات بسیاری، مسلمانان را به این فضیلت اخلاقی سفارش نموده‌­اند. به حول و قوه الهی از این شماره تا چند شماره‌ آینده در این ستون، درباره این موضوع مهم، به بیان چند روایت شریف می‏‌پردازیم.

در این حدیث، پیامبر گرامی اسلامﷺ فرموده‌­اند که صداقت پربرکت و دروغ شوم است. بر پایه این فرمایش، راست‌گویی در زندگی مایه برکت و دروغ شوم است و نگون­‌بختی به همراه خود دارد.

یکی از چالش‌­های مهم در اخلاق سلامت، به‌ویژه در حوزه درمان، چالش اقتصادی است. مواردی مانند اقتصاد ناسالم، دریافتی­‌های پایین، هزینه هنگفت زندگی روزانه و کفاف ندادن دخل‌وخرج موجب می‌شود تا برخی کارکنان نظام سلامت، با وجود گرایش قلبی، در تعامل با بیمار قادر به رعایت رفتار اخلاقی نباشند. در نگاه نخست، برای رفع چالش­‌های اقتصادی زندگی باید درآمد را بیشتر کرد. دیده‌­ایم و شنیده‌­ایم که برخی­‌ها در کار خود و برای نمونه برای فروختن وسیله­‌ای، دست به دامن دروغ می­‌شوند. ممکن است کسی برای جلب نظر بیمار و گرفتن رضایت از او، دچار این لغزش شود. می­‌گویند اگر راست بگوییم، مشتری­‌هایمان را از دست خواهیم داد؛ ولی به گواه این حدیث، به نظر می‌­رسد اگر کسی نگاه اقتصادی صرف هم دارد، هوشمندانه آن است که برای برداشتن چالش‌­های اقتصادی زندگی‌­اش، به‌جای جستجوی «درآمد فراوان»، به دنبال «برکت» در زندگی خود باشد. اگر برکت به زندگی و وقت و جان و ... و به‌ویژه، به اموال آمد، با زحمت کمتر و با درآمد معمولی هم زندگی خوب و خوش و ثمربخشی خواهیم داشت.

برکت در حوزه اقتصاد، الزاماً به معنای بیشتر بودن قدر مطلق درآمد نیست. ممکن است یک کارمند ساده یا یکی از کارکنان با حقوق پایین در بیمارستان، با همان درآمد پایین، ولی به دلیل وجود برکت در زندگی­‌اش، روزگار خوشی داشته باشد و کسانی در همان بیمارستان با درآمد چندین برابر، از آن لذّت زندگی بی­‌بهره باشند و زندگی اقتصادی خود را استوار و پایدار نبینند.

یکی از راه‌­های پربرکت شدن زندگی ما، حذف دروغ از سبک زندگی­‌مان و جایگزینی آن با صداقت است. می­‌توان بر پایه این حدیث شریف، با رعایت صداقت در گفتار و عملکرد خود، برکت را به زندگی آورد.

هنگامی‌که، یک جراحی از توان علمی یا عملی من خارج است، اگر صادقانه با بیمار روبرو بشوم و در کمال صداقت به او اعلام کنم که این عمل از عهده فلان همکارم برمی‌­آید، درست است که در ظاهر درآمد مادی از دست داده‌­ام؛ ولی همین صداقت مایه برکت، حتی برای زندگی حرفه‌­ای‌­ام خواهد شد. من با این کار، از بروز یک خطای پزشکی در عملکرد خود و درگیر شکایت بیمار شدن و صرف وقت در دادگاه و ... مصون می‌­مانم. به نظر می­‌رسد همین نمونه، یکی از نمودهای برکت برآمده از صداقت است.

نمونه‌های دیگر بر عهده شما بزرگواران خواننده باشد!

منابع:

حرانی، ابن شعبه. تحف‏العقول، ص 14، به نقل از (/http://www.hadithlib.com/hadithtxts/view/301372)

نویسنده:

دکتر محسن رضایی آدریانی

دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم