نشریه دانش سلامت و دین

اخلاق اسلامی

انسان، همواره با چالش سلامت خود روبرو بوده و هست. سلامت انسان، ممکن است دستخوش اختلال شود و باید برای «حفظ، تأمین و ارتقای سلامت» خود بکوشد. ازاین‌رو، شاید به‌جرئت بتوان گفت که قدمت طبابت و پزشکی به‌اندازه قدمت زندگی انسان بر این کره خاکی است.
از سوی دیگر، اگر اخلاق را محدوده بایدها و نبایدها تعریف کنیم، اخلاق پزشکی دانشی است که هیچ‌گاه از پزشکی جدا نبوده است. باوجوداین، توجه به اخلاق پزشکی در سال‌های پس از جنگ دوم جهانی، به شیوه‌‌ای نوین و با رشدی فزاینده در دانشگاه‌های دنیا گسترش یافت.
در کشور عزیز ما و دوران شکوفایی علمی در قرون کهن، اخلاق پزشکی جایگاهی مهم در پزشکی اسلامی-ایرانی داشته است. همین امر باعث شده است که در کشور ما، اخلاق پزشکی همواره مورد توجه باشد. این توجه افت‌وخیزهایی هم داشته است، اما پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در کشور عزیزمان و رشد و گسترش مجامع علمی و نیز نظام سلامت، نیاز به توجه ویژه به آن بیش‌ازپیش روشن شد. بنابراین، این موضوع با این رویکرد نوین در مجامع علمی، به‌ویژه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (به‌عنوان متولی سلامت)، از سال 1372 پیگیری شده است و می‌‌شود (بی‌‌نام. 1384).
از چالش‌‌های پیش روی اخلاق سلامت در کشور عزیزمان، یک دوگانه حیاتی است؛ یا باید به ترجمه منابع موجود اخلاق پزشکی در کشورهای غربی روی آوریم یا اینکه باید اصول و قواعد اخلاق پزشکی کشورمان را از منابع فرهنگی خود و در رأس آن‌ها از آموزه‌‌های اسلام عزیز بگیریم. در رویکرد نخست، باید بر اصول و قواعد و بروندادهای اخلاق پزشکی غربی، نمایی ایرانی-اسلامی زده شود. اما در رویکرد دوم، باید پایه‌‌ریزی این علم از مبانی و منابع خودمان باشد؛ هرچند که بهره بردن از کارهای کشورهای دیگر، کار معقول و پسندیده است. به‌زعم نویسنده، رویکرد دوم معقول‌‌تر است.
برای این امر، به نظر می‌‌رسد در گام نخست باید مهم‌ترین مبانی اخلاق از منظر آموزه‌‌های اسلامی روشن شود. هستی‌‌شناسی، معرفت‌‌شناسی و انسان‌‌شناسی؛ پایه‌‌های هر دانش مرتبط با انسان، ازجمله اخلاق هستند.
به امید خدا، در شماره‌‌های آینده به این مباحث با رویکرد توجه به اخلاق پزشکی اسلامی پرداخته خواهد شد.

منبع:

بی‌‌نام (1384). نگاهی به تاریخچه اخلاق پزشکی. گروه دین و آیین، خبرگزاری مهر. قابل دستیابی (16/05/1400) درhttps://www.mehrnews.com/news/205268/

نویسنده:

دکتر محسن رضایی آدریانی

دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم