آشنایی با مراکز دانشگاهی سلامت، معنویت و دین در سایر کشورها

در جنگ جهانی دوم، سلامت جوامع با خطرات جدی فراوان، ازجمله بحران­های روحی روانی مواجه گردید و این موضوع مهم، موجب شد سازمان جهانی بهداشت در سال 1946 تعریف سلامت را در سه بعد جسمانی، روانی و اجتماعی تدوین کند (Larson, 1996). دانشمندان ابعاد سلامت را عملیاتی کردند و دریافتند که سلامت به بعد دیگری به نام معنویت نیاز دارد تا تعریف سلامت تکمیل شود (Larson, 1996). در عصر کنونی، با توجه به شرایط بحرانی دنیا در مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی، سبک زندگی و مسائل فردی، اختلالات و معضلات روحی و روانی رو به فزونی گذاشته است. انسان بیشتر از هر چیزی نیازمند یک ابزار آرامش‌بخش درونی است که تحمل و تاب‌آوری او را بالا ببرد و روند زندگی را برای او آسان‌تر سازد. این ابزار چیزی جز معنویت نیست و سلامت معنوی، بخشی از مهم‌ترین ابعاد سلامت، و داروی شفابخش بشر است (Atashzadeh-Shoorideh et al., 2016). ازاین‌رو، متمرکز شدن مراکز علمی و دانشگاه­ها بر حوزه مطالعات میان‌رشته‌ای سلامت، معنویت و دین اهمیت بیشتری پیدا می­کند. آشنایی با مراکز علمی فعال در این حوزه در دیگر کشورهای دنیا و اطلاع از موقعیت و اهداف آن‌ها، به دانشمندان و پژوهشگران،و  مراکز علمی و دانشگاه­ها کمک می­کند تا با برقراری ارتباط و مکاتبه با آن‌ها مسیری را برای ایجاد تنظیم تفاهم‌نامه‌های مشترک طراحی کنند و فعالیت خود را از سطح ملی به سمت بین‌المللی شدن گسترش دهند. با جستجو در موتور جستجوی گوگل و پایگاه­های اطلاعاتی معتبر، ازجمله پابمد، اسکوپوس، ساینس دایرکت و با استفاده از کلیدواژه‌های معنویت، دین، سلامت روان، آموزش بیمار، آموزش بالینی، مراکز تحقیقات، مراکز سلامت معنوی و سلامت و دین ، لیستی از مراکز علمی و دانشگاهی که در حوزه معنویت، سلامت و دین در خارج از ایران فعالیت داشتند، تهیه شد (جدول 1).

بر اساس اهداف مراکز شناسایی‌شده، اغلب مراکز بر فعالیت در سطح بین‌المللی و مشارکت و تعامل با همه ادیان و مذاهب و جوامع مختلف تمرکز دارند. این فرصتی مغتنم است که مراکز فعال در حوزه سلامت، معنویت و دین در کشورمان ایران با برقراری تعامل و ارتباط با این مراکز، فعالیت خود را در سطوح بین‌المللی گسترش دهند؛ از فعالیت­های دیگر کشورها در حوزه سلامت، معنویت و دین با محوریت دین اسلام مطلع شوند و در تبیین آموزه­های دین مبین اسلام در این حوزه به دیگر کشورها و ایران بیشتر بکوشند و نتایج فعالیت­ها و مطالعات خود را بیشتر به دنیا ارائه کنند.

 

جدول 1. لیست مراکز فعال در حوزه سلامت، معنویت و دین در دیگر کشورها

 

نام مرکز

آدرس اینترنتی

توضیحات

Luther Centre for Spirituality, Disability, and Care

https://luther.wlu.ca/news/2021/Fall/spotlight-disability-centre.html

واقع در: کانادا، انتاریو، واترلو، دانشگاه ویلفرد لوریر

Wilfrid Laurier University, Waterloo, Ontario, Canada

تاریخ تأسیس: 1911

این مرکز برای برقراری تعامل فعال با محققان، متخصصان، ذینفعان جامعه، جوامع مذهبی و مراقبان افراد دارای معلولیت ایجاد شده است و بر دانش و تجربیات جمعی ذینفعان از جوامع مختلف تمرکز دارد.

Durham University, Centre for Spirituality, Theology & Health (CSTH)

https://www.durham.ac.uk/research/institutes-andcentres/spirituality-theology-health/about-us/

 

واقع در: انگلستان، دورهام، دانشگاه دورهام

Durham University, Durham, England

تاریخ تأسیس: 1832

این مرکز تحقیقاتی و آموزشی یک مرکز بین‌رشته‌ای و بین‌حرفه‌ای در دانشگاه دورهام است و بر الهیات با موضوعات مربوط به عملکرد بالینی و راهنمای معنوی در کلیسا در رابطه با معنویت و سلامت تمرکز دارد. اصل همکاری و تعامل این مرکز مربوط به اعتقادات یهودی ـ مسیحی است، اما از همکاری با همه ادیان و مذاهب استقبال می­کند. این مرکز علاقه‌مند به شکوفایی درک انسان در معنویت است.

The  University of Minnesota, Earl E. Bakken Center for Spirituality & Healing

https://csh.umn.edu/academics/for-credit-courses/overview

 

واقع در: ایالات‌متحده آمریکا، مینه سوتا، شهرهای دوقلو مینیاپولیس و سنت پل، دانشگاه مینه سوتا

University of Minnesota, Driven and Discover, the Twin Cities of Minneapolis and Saint Paul, Minnesota, United States

تاریخ تأسیس: 1995

این مرکز فرصت­های یادگیری بین‌رشته‌ای بسیاری را ارائه می­دهد. چشم‌انداز آن ارتقاء سلامت و رفاه افراد، سازمان­ها و جوامع از طریق سلامت و درمان یکپارچه است. این مرکز با ارائه آموزش و انجام تحقیقات دقیق برای طراحی مدل­های یکپارچه مراقبت، راه‌حل‌های نوآورانه­ای به سازمان­ها و جوامع برای ارتقا سلامت و رفاه ارائه می­دهد. بیش از 19700 دانشجو در هر سال تحصیلی دوره­های این مرکز را می­گذرانند و سالانه هزاران نفر در برنامه­ها و کارگاه­های آموزشی مرکز شرکت می­کنند. اعضای هیئت‌علمی مرکز در گروه‌های تحقیقاتی بین‌رشته‌ای در داخل و خارج دانشگاه مشارکت دارند.

The University of Aberdeen, Centre for Spirituality, Health, and Disability

https://www.abdn.ac.uk/sdhp/centre-for-spirituality-health-and-disability-182.php

 

واقع در: انگلستان، آبردین، دانشگاه آبردین، کالج کینگ، دانشکده الهیات

School of Divinity with Religious Studies and Philosophy, King's College, University of Aberdeen, Aberdeen, United Kingdom

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

این مرکز، تمرکز دوگانه­ای بر رابطه بین معنویت، سلامت و شفا و اهمیت بعد معنوی برای شیوه­های مراقبت­های بهداشتی معاصر، و حکمت الهی معلولیت دارد. هدف مرکز این است که دانشگاهیان، محققان، پزشکان و مربیان را قادر سازد تا با یکدیگر برای توسعه پروژه­های تحقیقاتی خلاقانه همکاری کنند. این مرکز گروه‌های چند رشته‌ای را تشویق می‌کند تا برای توسعه شبکه‌هایی که پروژه‌های مشارکتی هیجان‌انگیز و خلاقانه تولید می­کنند، از سراسر جهان گرد هم بیایند. این مرکز مکانی ایدئال برای پاسخ‌گویی به نیازهای پروژه­های تحقیقاتی مشترک، میزبانی کنفرانس­ها و نظارت بر دانشجویان در سطوح تحصیلات تکمیلی و پسا دکتراست.

Centre for Autism and theology

https://www.abdn.ac.uk/sdhp/centre-for-the-study-of-autism-and-christian community1725.php#panel2095

 

واقع در: انگلستان، آبردین، دانشگاه آبردین، کالج کینگ، دانشکده الهیات

School of Divinity with Religious Studies and Philosophy, King's College, University of Aberdeen, Aberdeen, United Kingdom

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

مرکز اوتیسم و الهیات که پیش‌تر مرکز مطالعات اوتیسم و جامعه مسیحی نامیده می­شد، یک مرکز میان‌رشته‌ای بین‌المللی برای تحقیقات اوتیسم و الهیات است. برای این منظور، این مرکز میزبان تحقیقات میان‌رشته‌ای درباره اوتیسم در جوامع مذهبی مسیحی و تعامل با دیگر جوامع مذهبی و توسعه تعامل با افراد باایمان و رشته­های دانشگاهی است. هدف این مرکز تشویق برای تحقیقات با بالاترین استانداردها، مشارکت با جوامع مذهبی مختلف، همکاری فعالانه با افراد اوتیستیک و کمک به تقویت درک مثبت از اوتیسم، با تکیه بر کتاب مقدس و سنت‌های الهی و کمک به واقعیت زندگی اوتیسم است.

Duke University, Centre for Spirituality Theology, and Health

 

https://spiritualityandhealth.duke.edu/

 

واقع در: ایالات‌متحده آمریکا، کارولینای شمالی، دورهام،

دانشکده پزشکی، دانشگاه دوک

The Duke University, School of Medicine, Durham, North Carolina, USA

تاریخ تأسیس: 1998

تمرکز این مرکز بر انجام تحقیقات، آموزش دیگران برای انجام تحقیقات، و ترویج فعالیت‌های علمی مرتبط با دین، معنویت، و سلامت در ارتباط با سلامت عمومی و عملکرد بالینی است. این مرکز به دنبال حمایت و تشویق گفتگو بین محققان، پزشکان، الهیات، روحانیون و دیگر علاقه‌مندان به این حوزه است.

The University of Groningen, Centre for Religion, Health, and Wellbeing

 

https://www.rug.nl/research/centre-for-religious-studies/research-centres/centre-religion-health-wellbeing/organisation/

 

واقع در: هلند، شهر گرونینگن، دانشگاه گرونینگن

 

The University of Groningen, the city of Groningen, Netherlands.

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

این مرکز بر پژوهشگرانی متمرکز است که در موضوعات مربوط به دین، سلامت و رفاه در دانشکده الهیات و مطالعات دینی در دانشگاه گرونینگن کار می‌کنند. تحقیقات این مرکز موضوعات متعددی، مانند جستجوی معنا، معنویت، کار، مسائل اخلاقی پیرامون پایان زندگی، و تنوع در نگرش‌های مذهبی و فرهنگی به بیماری و سلامت را پوشش می‌دهد و به دانشکده بهداشت عمومی Aletta Jacobs، مرکز بهداشت و علوم انسانی گرونینگن و مرکز علوم اجتماعی سلامت و رفاه وابسته است.

The Research Institute for Spirituality and Health (RISH)

 

https://www.rish.ch/en/

واقع در: سوئیس، کلینیک پزشکی SGM در لانگینتال

The SGM clinic in Langenthal, Switzerland

تاریخ تأسیس: 1987-2004

مؤسسه تحقیقاتی معنویت و سلامت، تحقیقات، آموزش و شبکه‌سازی در زمینه دین، معنویت و سلامت را هم در سوئیس و هم در سراسر اروپا با یک رویکرد جامع در پزشکی ترویج می‌کند.

Religion, Spirituality, and Health Scientific Interest Group (RSH-SIG)

https://oir.nih.gov/sigs/religion-spirituality-health-scientific-interest-group

 

واقع در: ایالات‌متحده آمریکا، بتسدا، مریلند، 10 مایل به مرکز واشنگتن دی سی، مؤسسه ملی بهداشت، دفتر تحقیقات درون دانشگاهی

Office of Intramural Research, National Institutes of Health (NIH), 10 miles from the center of Washington DC, Maryland, Bethesda

تاریخ تأسیس: اکتبر 2020

این گروه برای تقویت ارتباطات، ترویج همکاری و تسهیل تبادل اطلاعات در حوزه دین، معنویت و سلامت و به‌منظور ارتقاء مراقبت کل‌نگر و شخص‌محور در زمینه­های پیشگیری، درمان، و بهبودی از اعتیاد و دیگر بیماری­ها و شرایط بهداشتی تأسیس شده است.

NUPES – Research Center in Spirituality and Health

https://www.ufjf.br/nupes-eng/

 

واقع در: برزیل، دانشگاه فدرال جویز دی فورا

The Federal University of Juiz de Fora, Brazil

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

این مرکز به‌منظور توسعه تحقیقات بین‌رشته‌ای در معنویت و سلامت ایجاد شده ­است و با شبکه گسترده­ای از محققان ملی و بین‌المللی همکاری می­کند تا به قطب علمی در معنویت و سلامت تبدیل شود. اطلاعات به‌روز و معتبری را از طریق رسانه­های غیررسمی در اختیار عموم قرار می‌دهد. این مرکز با برنامه بهداشت دانشکده پزشکی دانشگاه فدرال جویز دی فورا ادغام شده است و برنامه­هایی را در علوم بهداشتی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می­دهد.

The Oxford Centre for Spirituality and Wellbeing (OxCSWell)

https://www.oxfordhealth.nhs.uk/oxcswell/

 

واقع در: بریتانیا، آکسفورد، لیتلمور، جاده سندفورد، مرکز سلامت روان لیتلمور، بنیاد سلامت آکسفورد

Oxford Health NHS Foundation Trust (OHFT), Littlemore Mental Health Centre, Sandford Road, Littlemore, Oxford, United Kingdom

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

مرکز معنویت و سلامت آکسفورد پیوندهای قوی با دانشگاه آکسفورد بروکس، ازجمله مؤسسه پرستاری، مامایی و تحقیقات بهداشتی وابسته به آکسفورد دارد که هدف آن رهبری و هدایت تحقیقات در سطح جهانی و مراقبت مبتنی بر شواهد است. این مرکز از پژوهش­های مرتبط با مراقبت معنوی، به‌عنوان یک بعد اساسی از مراقبت کل‌نگر و شخص‌محور حمایت می­کند و بر توسعه و انتشار یک مدل مراقبت یکپارچه و جامع متمرکز است.

The Initiative on Islam and Medicine (II&M)

https://www.medicineandislam.org/

واقع در: ایالات‌متحده آمریکا، ایلینوی، دانشگاه تحقیقاتی خصوصی شیکاگو

The University of Chicago is a private research university in Chicago, Illinois

تاریخ تأسیس: موجود نبود.

یک مرکز تحقیقاتی پیشرو بین بخشی در اسلام و زیست پزشکی است. تمرکز این مرکز بر بهبود سلامت مسلمانان آمریکایی از طریق ارزیابی چگونگی شکل‌گیری رفتارهای بهداشتی و تجربیات بهداشتی بیماران مسلمان بر اساس ایمان آن‌ها و بسیج این دانش در راستای توسعه مداخلات و سیاست‌های بهداشتی مبتنی بر شواهد و فرهنگی و توسعه یک حوزه دانشگاهی و چند رشته­ای اخلاق زیستی اسلامی و تشریح شکاف­های گفتمانی و روش­شناختی در بدنه رو به رشد ادبیات اخلاق زیستی اسلامی است. همچنین، این مرکز دارای دوره آموزشی گفتمان اخلاق زیستی اسلامی برای دانشجویان پزشکی است.

منابع

  • Atashzadeh-Shoorideh, F., Karamkhani, M., Shokri Khubestani, M., Fani, M., & Abdoljabbari, M. (2016). Searching the concept of spiritual well-being and the indices of healthy individuals in different religions and creeds.Journal of Pizhūhish dar dīn va Salāmat (i.e., Research on Religion & Health),2(4), 63-71. https://doi.org/10.22037/jrrh.v2i4.14204
  • Larson, J. S. (1996). The World Health Organization's definition of health: Social versus spiritual health.Social indicators research,38(2), 181-192

 

نویسنده

منصوره تقوی‌‌نیا

دکترای تخصصی آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران

دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث در سلامت، گروه علوم قرآن و حدیث در سلامت، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.